Çek Cirolamak Nedir? Nasıl Yapılır?

Çek, uzun yıllardan beri ticaret dünyasının en önemli elemanlarından biri olarak bilinir. Bu ödeme yönteminin kullanılmasındaki amaç, anlık nakit paraya ulaşılmadığı ve ödemelerin banka üzerinden yapılmasının istendiği durumları karşılamak olur. İki taraf arasında düzenlenen bir belge olan çeklerin zaman zaman devredildiği de görülür. Bu durumda çek ciro söz konusu olur. İşte çek cirolamak hakkında tüm merak ettikleriniz…

Çek Cirolamak Nedir?

Çek ciro etmek, muhasebe ve finansman konularına ilgi duyanların aşina olduğu kavramlardan biridir. Alacağı ve vereceği olan bir kişinin alacağına karşılık çek alması durumuna ek vereceğine karşılık çeki devretmesine çek cirolamak denir. Bunu, “çekin kullanım haklarının devri” olarak da ifade etmek doğru olur. 

Çekte ciro işlemini hakları elinde bulunduran tarafın yapması gerekir. Bu işlemden geçen çeki alan taraf ise vade tarihiyle beraber bankadan tahsilat yapabilir. Dolayısıyla çek cirosu yapan taraf, vadeli çekin tahsilat haklarını bu şekilde devreder. Bir çeke ciro yapılmasıyla birlikte ilk düzenlemeyi yapan taraf borçlu niteliğini devam ettirir. Vakti geldiğinde çek bedelini öder ve sonrasında ciro işlemiyle çeki üzerine alan kişi de bunu tahsil eder. 

Çek Ciro Çeşitleri Nelerdir?

Çek ciro çeşitleri, çek arkası ciro işlemlerine göre ve ciro işlemini yapan kişinin tercihlerine göre belirlenir. İşte ülkemizde kullanılan çek ciro türleri;

Çek Ciro Türü	Açıklama
Beyaz Çek	Yalnızca çekin arkasına imza atılır. Bu çek türünde ciro eden kişinin ismi olmaz. Çek, hitaben düzenlenmesiyle karakterizedir.
Tam Çek	Çek arkasında ciro eden kişinin adı ve imzası yer alır. Belirli bir kişi ya da kurum tarafından kullanılma imkânı bulunur.
Hamiline Çek	Çek arkasında “emre” veya “hamiline” ibaresi olur. Bu, çekin herhangi bir kişi ya da kuruma ödeme talimatıyla verildiğini anlatır.

Tam Ciro Nedir?

Tam ciro kavramı, ciro yapılan kişinin ismen belirtildiği ciro türü olarak nitelendirilir. Bu ciro tipinde devreden ve devralan taraflar net olarak belli olur. Bir çekin arkasına atılan imza ve ciro eden kişinin adı, Tam cironun söz konusu olduğu durumları gösterir. Böylece cirosu yapılan çekin alan kişiye kolayca devredilmesi sağlanır. Ayrıca söz konusu kişi, çek üzerindeki hakların da sahibi hâline gelir. 

Tam ciro, çeki alan kişiye çeki kullanmak üzerine bir yetki sunar. Çekin sahibi olan kişi, bunu yine bir başkasına devredebilir ya da dilerse kendi adına nakde dönüştürebilir. Bu, çeki devralan kişinin ciro yapan kişiye karşı çekte belirtilen koşullara uygun şekilde sorumlu olduğunu anlatır. Tam ciro uygulaması yapılırken dikkatli olunması önemli olduğundan gerektiği durumlarda profesyonel destek alınması iyi olabilir. 

Beyaz Ciro Nedir?

Beyaz ciro, uygulamanın yapıldığı ve çekin cirosunu alan kişinin isminin belirtilmediği bir tür olarak nitelendirilir. Bu cironun geçerli olması için çekin arka yüzünün alonj adı verilen kâğıt üzerinde yapılması gerekir.

Not: Beyaz ciro yapmayı düşünenlerin kafasını “Alonj nedir?” sorusu kurcalar. Alonj, bir çeşit teminat olarak kabul edilir. Çekin arka yüzünde işlem yapmak için yer kalmadığı durumlarda çeke eklenen ek kâğıt parçasına verilen isimdir. Bu kâğıt, devre izin verildiğini gösterir ve devralan kişiye kullanım yetkisi verir. 

Bonoyu beyaz ciro aracılığıyla devralan kişi, kendi adına ya da diğer kişi adına doldurma yapabilir. Aynı şekilde beyaz ciroyu doldurmaksızın konuyu başka birine de teslim edebilir. Bu noktada internetteki beyaz ciro örneği taslaklarını inceleyerek daha bilinçli bir uygulama yapabilirsiniz. 

Hamiline Ciro Nedir?

Hamiline cironun bilinen bir diğer ismi “tacir çeki”dir. Bu çek türünde “hamiline” ifadesi söz konusu olur. Hamiline düzenlenmiş bu çek, herhangi bir başka tarafa ödeme için verilebilir. Hamiline düzenlenmiş çeklerde sahibi tarafından banka hesabına çekme ya da nakde çekme talimatları olur. Tacir çeki, ödeme aracı olarak yaygın şekilde tercih edilir. 

Çek Ciro İşlemi Nasıl Yapılır?

Ciro işlemi, çekin kullanım haklarını elinde tutanlar için son derece kolay bir uygulama. Peki çek nasıl ciro edilir? Çekin ciro edilebilmesi için arka kısma çek kaşesi vurulmalı, bu kaşe ise firmaya ait olmalıdır. Aynı şekilde şirket yetkilisinin de çek arkasına imza atması gerekir. Ciro yaparken şirketin birden fazla yetkilisi bulunuyorsa bu noktada her birinin imzası olmalı. Atılan imzalarla birlikte ciro uygulaması tamamlanır. Çek nasıl cirolanır sorusuna yanıt bulabilmek için internet üzerinde yer alan cirolu çek örneği taslaklarına göz atabilirsiniz. 

Not: Tam da bu noktada aklınızdan “Çek hesap no nerede yazar?” sorusu geçmiş olabilir. Çoğu çekte sol alt köşede yer alan hesap numarası, bazı çeklerde sağ alt köşede ya da çekin üst kısmında da yer alabilir. Çoğu zaman çeklerde hesap numarası belirgin şekilde yazılır.

Çek Ciro Etmenin Avantajları

Çekin ciro edilmesi, ticari anlamda birçok avantaj sunar. Bir çek ciro edildiğinde, keşideci ödeme yükümlülüğünü devam ettirir. Ciro eden kişi ise tahsilat hakkını başka bir tarafa devretmiş olur. Bu uygulamanın ortaya çıkmasında alacak ve vereceğin eşitlenmesi amacı bulunur. İşte çek cirosunun bazı avantajları;

• Ödeme esnekliği
• Güvenli ödeme yöntemi
• Alacakların daha hızlı tahsil edilmesi
• Ticari ilişkilerin geliştirilmesi
• Risk yönetimi
• Hukuki güvence
• Pratik ve kolay uygulama
• Kredi kolaylığı

Söz konusu işlem sayesinde ticaret kolaylaşır ve üçlü bir bağlantı sistemiyle borç alışveriş döngüsü yeniden iki tarafa inmiş olur. Ayrıca ciro yapan taraf, sattığı ürün ve hizmetlerin yanı sıra almış olduklarını takas eder ve kendi kasasından nakit çıkışı olmasını önlemiş olur. 

Çek Ciro Ederken Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Çek ciro etme konusunda dikkat edilmesi gereken hususlar şu şekildedir:

• Çek ciro işlemi sırasında ciroyu yasaklayan kayıtlar düşülmemeli. Bu, sonradan hukuki sorunların çıkmasına neden olabilir. 
• Çek doldurma kısmının dikkatli ve özenli yapılması gerekir. İmza ve ciro eden kişinin bilgisi gibi birçok alanın doğru ve eksiksiz yazılması, çek cirosunun geçerliliğini sağlar.
• Söz konusu çek üzerinde “ciro edilemez” ibaresi varsa bu, çekin başkasına devredilemeyeceği anlamına gelir. Bu noktada ciro öncesi çeki kontrol etmek fayda sağlayabilir.
• Çekin ciro edilmesinden sonra muhafaza koşulları da önemli. Çekin kaybolmaması ya da çalınmaması için güvenli şekilde saklanması ve üzerindeki bilgilerin muhafaza edilmesi, çek ciro edenin sorumluluğu arasında yer alır.
• Uygulamada çek ciro muhasebe kaydı da önem taşır. Çekin usullere uygun şekilde muhasebeleştirilmesi hukuki anlamda değerlidir. Muhasebe kaydını yaparken çekin borç veya alacak çeki olup olmadığına bakmalı hesaplara buna uygun kaydettirmelisiniz. 

Dikkat edilmesi gereken noktalardan biri de “karşılıksız çek ciro edenin sorumluluğu” konusu olur. Karşılıksız çek, üzerinde yazılı olan tutarın ödenmemiş olduğu anlamına gelir. Böyle bir durumda sorumluluk, çeki ciro eden kişi üzerine geçer. Sorumluluğun başkasına geçtiği durum, yalnızca ciro eden kişinin çeki başkası adına düzenlediği durumlarda olur. Bu durumda sorumluluk çeki alan kişiye geçer. 

Ciro Edilen Çek Kimden Tahsil Edilir?

Çekin ciro edilmesi ile birlikte tahsilat süreci başlar. Bu süreç, çek üzerindeki ibarelere ve ciro uygulamasına yönelik ilerler. İşte çek tahsilinin şekillendiği bazı durumlar;

• Ciro Edilen Kurum ya da Kişiden Tahsilat: Çek üzerinde ciro edilen kurum ya da kişiden tahsilat gerçekleşir. 
• Keşideci: Bu, çeki ilk düzenleyen kişidir. Aynı şekilde tahsilat sürecinin başlangıç noktası olan keşideci olur. 
• Diğer Ciro Durumları: Çek birden fazla kez ciro edildiyse her ciro uygulaması için çeki alan kişinin sorumlulukları değişir. 

Not: Arkası yazılan çekin tahsili farklı şekilde gelişebilir. Çekin doğru şekilde doldurulması ve hesapta yeterli bakiyenin olması durumunda sorunsuz gerçekleşse de zaman zaman hukuki yollara başvurmak gerekebilir. Bu durumda tahsilatı gerçekleştirmek için kişi çeki bankaya sunarak da bilgi alabilir. 

Not: Cirosu yapılmış çek, çoğunlukla son ciro eden kişiden tahsil edilse de bazı istisnai durumlar olabilir. Örneğin ciro edilen çek karşılıksız çıkarsa istisnalardan söz edilebilir. Bu durumda çekin tahsilatı için yasal yollara başvurulması gerekebilir. Söz konusu durumda çekin önceki cirantalarının da sorumluluk taşıyacağını hatırlatmakta fayda var. 

Bir Çek Kaç Kez Ciro Edilebilir? 

Bir çek, istendiği kadar ciro edilebilebilir ve bu konuda yasal düzeyde herhangi bir kısıtlama bulunmaz. Ciro sayısı yüksek olan çeklerde arka kısma kâşe ve imza bilgileri sığmıyorsa bu durumda alonj adı verilen ek kâğıt kullanılabilir. Peki bir çekte ciro edilemez kaydı bulunuyorsa birden fazla kez ciro edilebilir mi? 

Ciro edilemez kaydı, çek üzerinde belirtilerek çekin ciro yapılamayacağını anlatan bir ibaredir. Bu, çeki düzenleyen kişi tarafından yazılır ve amaç çekin cirosunu engellemek olur. Böylece çeki alan kişinin başkasına devir uygulamaları da önlenir. Ciro edilemez kaydı, çeki düzenleyen kişinin yalnızca kendisine ya da belirli kişilere ödeme yapması gerektiğini anlatır. Neticede böyle bir kayıt görüyorsanız bu, çekin ciro edilemeyeceği anlamına gelir.