Kurumlar Vergisi Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Kurumlar Vergisi kurumların her yıl adından söz ettiği bir vergi türü. Kurumun bir malî yıl boyunca elde ettiği kazanç üzerinden mükellef oldukları bu verginin nasıl hesaplandığını ve oranının ne kadar olduğunu merak ediyor olabilirsiniz. O hâlde yazının devamını okuyabilirsiniz…

Kurumlar Vergisi Nedir?

Kurumlar Vergisi ödemesi, bir şirketin yıl boyunca elde ettiği kazanç üzerinden devlete belli oranda vergi vermesi anlamına gelir. Bu vergi türüne tabii olan kişinin tüzel kişi olma zorunluluğu bulunur. Yani sermaye şirketleri bu vergiyi ödemekle yükümlüyken şahıs şirketlerinin tüzel kişiliği olmadığından söz konusu vergi ile ilgili yükümlülükleri bulunmaz. “Kurumlar Vergisi nedir ve Gelir Vergisi ile arasındaki fark nedir?” sorusunu yanıtladıktan sonra bu verginin nasıl hesaplandığından bahsetmekte yarar var.

Bilgi: Kurumlar Vergisi Gelir Vergisi farkı ise mükellef ve hesaplama yöntemi gibi alanlarda ortaya çıkar. Bunu sizin için tabloladık;

Kurumlar Vergisi	Gelir Vergisi
Vergi mükellefi: Tüzel kişiler.	Vergi mükellefi: Gerçek kişiler.
Kurumların yıllık kazancı üzerinden alınır. Brüt kazançtan gider düşürülür.	Bireylerin yıllık gelirleri üzerinden alınır. Dilimlere göre artan oranlı tarife uygulanır.
Her yılın nisan ayında beyan edilerek aynı dönemde ödeme yapılır.	Mart ayının sonuna kadar beyan edilir, yıllık ödeme yapılır.

Kurumlar Vergisi Hesaplaması Nasıl Yapılır?

Kurumlar Vergisi dönemleri içerisinde söz konusu kurumun elde ettiği kazanç ortaya koyulur ve hesaplanan tutar, belirlenmiş oranlar dâhilinde ödenir. Hesaplama sırasında dikkate alınması gereken bir malzeme daha var: Kurumlar Vergisi ekleri. Bu ekler, şunları içerebilir;

• Vergi indirimleri,
• Muafiyetler,
• Belirlenmiş istisnalar,
• Özel hesap dönemleri,
• Vergi harcamaları,
• Amortismanlar
• Geçmiş yıl zararlarının mahsubu*

*hesap edilmiş, bir alacağa sayılmış, hesaba geçirilmiş

Kurumlar Vergisi, söz konusu şirketin gayrisafi hasılatından elde edilen giderler çıkarıldıktan sonra ortaya çıkan tutar üzerinden hesaplanabilir. Burada sözü geçen giderler, Gelir Vergisi Kanunu’nda belirtilmiş durumda. Bunları teyit ettikten sonra şu aşamaları takip edebilirsiniz;

• Brüt Gelirin Saptanması: Hesap dönemi içinde kazandığınız tüm gelirin toplamını belirleyin.
• Giderlerin Toplam Gelirden Düşülmesi: Saptadığınız brüt gelirden kanunen kabul edilen giderleri düşün. Böylece vergi matrahına ulaşmış olacaksınız. Bunlara örnek olarak şunları verebiliriz: Amortisman, işletme, finansman giderleri. Ayrıca kanunen kabul edilmiş giderler.
• İstisna ve İndirimlerin Uygulanması: Bu aşamada vergi matrahı hesaplanır. Kanunda belirtilen indirimleri ve istisnaları saptadıktan sonra uygulamasını yapın. Örneğin; yatırım, Ar-Ge ve çeşitli özel indirimler.
• Vergi Matrahının Belirlenmesi: Brüt gelirden saptanan giderleri ve uygulanabilir indirimleri düştükten sonra kalan tutar, vergi matrahını ifade eder. Bunu belirleyin.
• Vergi Oranının Uygulanması: Belirlediğiniz kurumlar vergisi oranını uygulayın. Bunun için 2024 yılı için %25 oranını baz alabilirsiniz. Ancak vergi oranlarının sürekli olarak güncellendiğini hatırlamalı ve kontrolünü yapmalısınız.
• Ödenecek Verginin Hesabı: Elinizdeki vergi oranını matraha uygulayın ve ödeyeceğiniz tutarı ortaya çıkarın.
• Geçici Vergi Mahsubununun Hesaba Katılması: Hesap dönemi boyunca geçici vergi ödemesi yaptıysanız bunun yıllık Kurumlar Vergisinden mahsup* edileceğini söylemek mümkün. Geçici vergi, söz konusu verginin dörtte biri oranında hesaplanır.

*Bir alacak verecekte hesaba geçirmek.

• Beyannamenin Hazırlanması ve Ödemenin Yapılması: Beyannameyi içinde bulunduğunuz yılın nisan sonuna kadar vermeyi ihmal etmeyin. Ardından hesapladığınız vergi tutarını ödeyin.

Hesaplamayı daha net anlamanız için bir örnek verelim;

Kurumunuzun hesap döneminde elde ettiği gelir ve giderler şöyle olsun;

Brüt Gelir: 1.000.000 TL

Giderler: 400.000 TL

İstisna ve İndirimler: 50.000 TL

Geçici Vergi Ödemeleri: 100.000 TL

• O hâlde vergi matrahını şöyle hesaplamanız gerekir;

Vergi Matrahı = Brüt Gelir – Giderler – İstisna ve İndirimler

Vergi Matrahı = 1.000.000 TL – 400.000 TL – 50.000 TL = 550.000 TL

• Ardından vergi oranını uygulayabilirsiniz;

Ödenecek Vergi = Vergi Matrahı x vergi oranı

Ödenecek Vergi= 550.000 TL x 0.20 = 110.000 TL

• Şimdi geçici vergi mahsubunu koyalım;

Net Ödenecek Vergi: Ödenecek Vergi – Geçici Vergi Ödemeleri

Net Ödenecek Vergi = 110.000 TL – 100.000 TL = 10.000 TL

Sonuç: Kurumunuzun bir yıllık hesap dönemi süresince elde ettiği gelire karşılık 10.000 TL kurumlar vergisi ödemeniz gerekir.

Kurumlar Vergisi Mükellefleri Kimlerdir?

Kurumlar Vergisi bir kurumun elde ettiği kazanç üzerinden hesaplanır. Belli oranlar üzerinde de ödemesi çıkar. Kurumlar Vergisi hesaplaması yapılırken ilk olarak şirketin brüt kazancı ve vergi matrahı göz önüne alınır. Belirlenen bu matrah üzerinden vergi oranı uygulanır. Sonuçta ortaya koyulan Vergi levhası ile tutarın ödenmesi gerekir.

Tüzel kişiliklerin mükellefiyeti olan bu vergiyi kimlerin ödemesi gerektiğini daha net anlamak için mükellefiyetleri gruplandıralım;

Tam Mükellefiyet	Daraltılmış Mükellefiyet
İş yeri Türkiye sınırlarında olan ve kanunî anlamda elde edilen tüm kazançların Kurumlar Vergisi alanına dâhil olması.	Kanuni dâhiliyetin yanı sıra iş yeri Türkiye üzerinde bulunmayan şirketlerin yalnızca Türkiye sınırlarındaki uygulamalardan elde ettiği kazancı vergilendirmesi.

İlgili kanunda yer alan birinci madde, Kurumlar Vergisi mükelleflerini daha net bir şekilde belirtir. Üzerine vergi konulan ve bunun kaynağını ifade eden ekonomik öğeler söz konusudur. Bu noktada “Kurumlar Vergisini kimler öder?” sorusu akıllara gelmiş olabilir. Şöyle yanıtlayalım;

• Kooperatifler,
• Anonim, limited ve komandit gibi farklı sermaye şirketleri,
• Çeşitli iş ortaklıkları,
• İktisadî kamu kuruluşları,
• Dernek ve vakıflara ait olan kurumlar, (sendika ve cemaatler)

Bu mükelleflerin ödemesi gereken Kurumlar Vergisi oranı yıllara göre değişir. 2023 yılı için %20 olarak sunulan vergi oranı, 2024 yılında %25 olarak duyuruldu. Buradaki esaslar, tam mükelleflerin yanı sıra daraltılmış mükellefleri de kapsar. Böylece “Kurumlar Vergisi yüzde kaç?” sorusunu da yanıtlamış olalım.

Kurumlar Vergisi Beyannamesi Ne Zaman Verilir?

Kurumlar Vergisi Beyannamesinin her bir kazanç yılında, Nisan ayının sonunda ödenmesi gerekir. Söz konusu dönemde elde edilen kazançların yanı sıra giderler de beyan edilir ve beyanname hazırlanır. Bu beyanname, vergi harcamalarını da içerir ve böylece vergi matrahı da ortaya koyulur. Daha doğru bir uygulama için Kurumlar Vergisi Beyannamesi örneğini inceleyebilirsiniz.

2024 yılındaki kazançların Kurumlar Vergisi Beyannamesinin en geç 25 Nisan 2025 tarihine kadar verilmesi zorunluluğu olduğunu hatırlatalım.

Kurumlar Vergisi Beyannamesi;

• Hesap döneminin kapandığı ayı izleyen,
• Dördüncü ayın birinci gününden yirmi beşinci günün akşamına kadar,
• Mükellefin bölgesindeki Vergi Dairesine teslim edilmeli.

Önemli! e- Beyanname uygulamasından faydalanan mükellefler, dijital ortamda saat 00.00’a kadar beyan gönderebilme imkânına sahip.

Not: Her mükellefin vergiye tabi olan geliri için beyanname vermesi zorunludur. Mükellefler; ajans, şube, imalâthane, kendisine bağlı iş yeri ve alım- satım bürosu fark etmeksizin tüm alanlar için beyanname verir. Bu alanların bağımsız muhasebeleri ya da ayrılmış sermayeleri olması, tek beyanname verilmesi gerektiğini değiştirmez.

Kurumlar Vergisi Ne Zaman Ödenir?

Yıl sonu Kurumlar Vergisi muhasebe kaydı dâhilinde, Kurumlar Vergisinin her yılın 1- 25 Nisan tarihi aralığında ödenmesi gerekir. Beyannamenin verildiği aydaki 25. gün ne zamansa bunun akşamına kadar ödeme yapmış olmalısınız. Daha iyi anlamanız için “Kurumlar Vergisi ne zaman ödenir?” sorusunun yanıtını örnekleyelim;

2025 yılı içinde iş yerinizin geliri için Kurumlar Vergisi vermeniz gerek. O hâlde beyannameyi verdikten sonra, 25 Nisan 2026 akşamına kadar ödeme yapmış olmalısınız. Ödemenin Gelir İdaresi Başkanlığı web sitesi üzerinden ya da GİB mobil uygulamasından yapılması mümkün. Ayrıca anlaşmalı bankalardan da ödeme yapılabilir.

Tam da bu noktada aklınıza “Kurumlar Vergisi kaç taksitte ödenir?” sorusu geldiyse 2 taksit imkânı olduğunu söyleyelim. GİB’nın “Beyanname Verme ve Ödeme Süreleri” isimli dokümanında belirttiği gibi Kurumlar Vergisinin ilk taksiti mart ayı sonuna kadar, son taksidi ise temmuz ayının sonuna kadar ödenebilir.

Kurumlar Vergisi Kapsamına Giren Kazanç Türleri Nelerdir?

Bu vergi kapsamına giren birçok kazanç türü var. Kurum olarak bir çalışma yılının sonunda elde ettiğiniz gelirin bu vergi dâhilinde olup olmadığını aşağıdan öğrenebilirsiniz;

• Ticarî Kazançlar: Şirketin ana faaliyetinden elde edilen gelir olarak ifade edilebilir. Bu, mal ve hizmet satışlarından elde edilen gelir olur.
• Zirai Kazançlar: Tarımsal faaliyetler sonucunda elde edilen kazançları kapsar. Hayvancılık, balıkçılık ve çiftçilik gibi faaliyetlerle gelir kazanılır. Bunların vergilendirilmesi, çeşitli malî yasalar ve vergi harcaması prosedürleri özelinde yapılır.
• Menkul Sermaye Gelirleri: Hisse senetleri, tahviller* ve benzeri gelirlerin yanı sıra faizler de bu gruba girer. Vergi levhası bilgileri doğrultusunda vergilendirmesi yapılır.

*Devletin veya özel bir kuruluşun ödünç para almak için çıkardığı senet. Belli oranlarda faiz içerir.

• Serbest Meslek Kazançları: Doktor, mühendis ve avukat gibi serbest meslek erbaplarının elde ettiği gelirler de bu vergi grubuna dâhil. Hizmet sunumları karşılığında alınan ücretler neticesinde belirli vergiler ödenir.

Sözü geçen kazanç türlerinin tümünde gelirler tek mükellefiyet üzerinde toplanır. Ayrıca tek beyanname ile ödemesi yapılır. Ayrıca Kurum Vergisi istisnalarından yararlanan kurum sahiplerinin bunları vergi matrahından düşmeyi ihmal etmemesi gerekir. Şirketiniz bir faaliyet yılı içinde zarar etmiş durumdaysa vergi matrahında bunu gösterebilirsiniz.