Çek Sorgulama Nasıl Yapılır?

Çekler, ticari yaşamın en önemli unsurları arasında yer alır. Şirketlerin birbirlerine ödeme yaparken sıklıkla tercih ettiği çekler, ileri tarihli ödeme yapma imkânı sunmaları sayesinde öne çıkar. Bu ödeme yönteminin vadeli olması ise güvenilirlik noktasında bazı soru işaretleri oluşturur. Kendisine ödeme olarak ileri tarihli bir çek verilen kişi ve şirketler, bu çekin güvenilir olup olmadığını araştırmak için çek sorgulama işlemine başvurabilir. Peki çek sorgulama nedir ve çekler nasıl sorgulanır? Bu konuda merak ettiğiniz tüm detayları aşağıda bulabilirsiniz.

Çek Sorgulama Nedir?

Ticari hayatta en önemli noktalardan biri, ödemelerin döndürülebilir olmasıdır. Piyasadaki nakit akışını doğrudan etkileyen bu koşul, çoğunlukla çekler sayesinde sağlanır. Firmaların borçlu oldukları diğer firmalara mal ve hizmet karşılığında verdiği çekler, ileri tarihli bir ödeme sözü niteliğindedir.

Günlük hayatta pek çok ticari işlemde kullanılan çekler, bankaların verdiği özel çek defterlerine yazılır. Çek kesilirken o günün tarihi atılırsa, çeki alan kişi aynı gün bankaya giderek tahsilat yapabilir. Dileyen şirketler, verdikleri çekin üzerine ilerleyen günlerdeki herhangi bir tarihi de yazabilir. Bu durumda çek, ancak üzerindeki tarih geldikten sonra tahsil edilebilir.

İleri tarihli olarak yazılan çeklerde yasal bir vade sınırlaması bulunmaz. Bununla birlikte piyasada yazılı olmayan kurallara göre çekler genellikle 30, 60 ya da 90 gün sonrası için yazılır. Aldığınız çeki bu tarihlerden önce bankaya götürmeniz durumunda herhangi bir işlem yapılmaz ve çek size iade edilir. Bu durum ise çekle ödeme alan firmalar için çeşitli soru ve sorunları beraberinde getirir. Böyle bir olay karşısına çekin güvenilir olup olmadığını anlamak için uygulayabileceğiniz en etkili işlem çek sorgulaması yaptırmaktır.

Çekin geçerli olup olmadığını, üzerinde yazılan tarih geldiğinde o çek karşılığında banka tarafından ödeme yapılıp yapılmayacağını anlamanıza yardımcı olan çek sorgulama işlemleri, şirketlerin birbirine güvenmesi bakımından büyük önem taşır. Çek sorgulama yöntemleri ile gelecekte alacağı ödemeleri güvence altına alan firmalar, aldıkları çekin bedelini mali planlarına dahil edebilir ve daha özgür bir şekilde hareket edebilir.

Çek sorgulama işlemi firmaların birbirine olan güvenini artırır, şirketlerin prestijini artırır ve şirketler arası ticaretin hacmini yükseltir. Şirketler, çek sorgulama yöntemleri sayesinde kendilerine çek veren firmanın güvenilir olduğunu vade gününden önce anlayabilir. Birbirine güvenen firmaların birlikte daha fazla iş yapması ise ticari yaşamlarına olumlu şekilde yansır.

Çek Sorgulama Yöntemleri Nelerdir?

Çek sorgulamak için tercih edebileceğiniz birkaç farklı yöntem bulunur. Bunlardan en önemlisi, çekin üzerindeki karekodu okutmaktır. Türk Ticaret Kanunu’na göre 2017 yılından bu yana, çeklerin üzerinde bir karekod bulunması zorunludur. Bu karekod ise çek ve çek sahibine yönelik bir rapora ulaşılmasını sağlar. Türk Ticaret Kanunu’na göre zorunlu olan çek raporu, çekin ve çek sahibinin güvenilir olup olmadığını anlamanın en pratik yoludur. Karekod okuma yöntemiyle çekin gerçek olup olmadığı, çek sahibinin bu çeki ödeme gücünün bulunup bulunmadığı ve çek sahibinin ödeme sicili gibi bilgilere kolaylıkla ulaşılabilir.

Size verilen çek, doğrudan alacaklı olduğunuz firmanın kestiği bir çek olmayabilir. Firmalar, kimi zaman farklı firmalardan aldıkları alacak çekini tahsil etmeden üçüncü bir firmalara verebilir. Bu işleme “çek ciro etmek” denir. Başka bir firmanın size ciro edilmesi durumunda, çekin ödemesi çeki aldığınız firmanın alacaklı olduğu firmanın hesabından tahsil edilir. Çeki ciro eden firma ise sürece dahil olmaz.

Bir çekin başka bir firmaya ciro edilmesi resmî olarak gerçekleştirilir. Herhangi bir firmanın başkasından aldığı çeki hiçbir işlem yapmadan üçüncü kişiye vermesi mümkün değildir. Bu durumda üçüncü kişi, çek kendisine kesilmemiş olduğu için herhangi bir tahsilat alamaz. Alacağını çek yoluyla alıp borcunu aynı çekle veren firma ise çek ciro etme işlemini kayıt altına almadan muhasebe işlemlerini tamamlayamaz. Çekin ciro edilmesinin Findeks sistemlerine yansıması ise 1 ila 2 iş gününü bulabilir.

Size ciro edilmiş çekleri de sorgulamanızda fayda varr. Öncelikle size verilen çekip gerçek olup olmadığını öğrenmeniz gerekir. İkinci aşamada bu çek gerçek olsa bile size ciro edilmemiş olabilir. Sürecin güvenli bir şekilde devam etmesi bakımından ciro edilme detayına sahip olmanız önemlidir. Ciro edilen ancak henüz Findeks sistemine düşmeyen çeklerin gerçekliğini üzerindeki detayları kontrol ederek öğrenebilirsiniz.

Çek sorgulama amacıyla başvurabileceğiniz bir diğer yöntem ise çeki aracı bir kuruluşa bozdurmak, yani faktoring hizmeti almaktır. Faktoring hizmeti veren firmalar, çekle ilgili tüm sorgulamaları yapar ve güvenli buldukları çeki belirli bir komisyon karşılığında bozar. Bu yöntemle hem çekin güvenilir olup olmadığını öğrenebilir hem çek vadesi gelmeden tahsilat yapabilirsiniz.

Çek Sorgulama Nasıl Yapılır?

Çek sorgulama nasıl yapılır sorusunun yanıtını arayanlar aşağıdaki yöntemleri deneyerek süreci en sağlıklı şekilde yönetebilir. Elinizdeki çeki karekod okutma yoluyla Findeks üzerinden sorgulamak için şu adımları atabilirsiniz;

• İlk olarak Findeks hesabı sahibi olmanız gerekir. Eğer bir Findeks hesabınız bulunmuyorsa internet sitesi üzerinden kolayca açabilirsiniz.
• Sonrasında Findeks mobil uygulamasını cep telefonunuza indirerek hesap giriş bilgilerinizi girebilirsiniz.
• Findeks uygulamasına giriş yaptıktan sonra, “Çek Sorgulama” seçeneğine girerek size verilen çek üzerindeki karekodu cep telefonunuzun kamerasıyla okutabilirsiniz.
• Karekodu okuttuktan sonra çekle ilgili rapor ekranınızda belirir. Bu raporu inceleyerek çek sahibinin güvenilir olup olmadığını kolayca anlayabilirsiniz.

Eğer QR kod okutma işlemi sonrasında çekle ilgili herhangi bir bilgiye ulaşamazsanız bu durum size verilen çekin sahte olduğunu ya da sisteme girilmediğini gösterir. Çek gerçekse ve sisteme girilmemişse, çeki veren firmayla iletişime geçerek süreci hızlandırabilirsiniz. Size verilen çek sahte olduğunda ise yasal işlem başlatmanız gerekir.

Findeks uygulaması üzerinde çekle ilgili bilgiler çıkıyor ama size ciro edildiği görünmüyorsa 1 ya da 2 iş günü bekleyebilirsiniz. Sonrasında sorgulama işlemini tekrarlayabilirsiniz.

Eğer Findeks QR kod sorgulama fırsatından faydalanma şansınız bulunmuyorsa ve çekin gerçek olup olmadığını merak ediyorsanız aşağıdaki adımları takip edebilirsiniz.

• Her çekte bir seri numarası bulunması gerekir. Çek sol alt kısmında bulunan seri numarasını bankacılık sistemlerinden kontrol ederek böyle bir çekin gerçekten kesilip kesilmediğini anlayabilirsiniz.
• Çekin sol alt kısmında, seri numarasının hemen yanında çek sahibinin hesap bilgileri bulunur. Bu bilgileri sorgulayarak çekin gerçekten size veren kişiye ait olup olmadığını inceleyebilirsiniz.
• Çeklerin yan kısımlarında güvenlik için konan lif parçaları yer almalıdır. Elinizdeki çekte bu tarz bir bölüm olup olmadığını kontrol edebilirsiniz.
• Geçersiz çek kesmenin bir diğer yolu da gerçek bir çeke sahte bir imza atmaktır. Size verilen çekin üzerindeki imzayı kontrol ederek geçerli olup olmadığını anlayabilirsiniz.

Yukarıdaki işlemler sonucunda elinizdeki çekin gerçek ve geçerli olduğuna emin olursanız bu çeki dilerseniz kırdırabilir veya vadesi gelinceye kadar saklayabilirsiniz. Ayrıca çeki, şirket ödemelerini yapmak için başka firmalara ciro da edebilirsiniz. Sorgulama sonrasında şüpheli bulunan çekleri ise yasal mercilere teslim etmeniz gerekir. Çekte sahtecilik, önemli bir suçtur ve sahte bir çekin sizin tarafınızdan dolaşıma sokulması, bu suça ortak olduğunuz anlamına gelir. Size verilmiş sahte çekleri yasal mercilere bildirerek ihbarda bulunmanız,  ödemenizi tahsil etmenizi kolaylaştırırken hukuki bir suçlamayla karşılaşma riskinizi de ortadan kaldırır.