Esas Sermaye Nedir?

23 Ağustos 2024

Esas sermaye temel anlamda “Şirket kuruluşu sırasında ilk düşünülen finansal kaynak” olarak nitelendirilebilir. Bu sermaye, kurulması planlanan şirketin hukuki olarak varlığını sürdürmesi ve ticaret bazlı faaliyetlerini sürdürmesi için zorunludur. Ortaklar, bu sermayeyi nakit ya da ayni* şekilde karşılayabilir.

*Nakit dışında mal, mülk gibi somut varlıkların sermayeye konulması. (Bina, arsa, makine ve benzeri)

Şirketin mali gücünü ve güvenilirliğini gösteren esas sermayenin yasal düzenlemelerin altında kalamadığını hatırlatmakta fayda var. Ancak kurulan şirketin sermaye yapısının bir parçası olduğundan zamanla esas sermaye artırımı ya da azaltımı söz konusu olabilir. Bu yazıda, “Esas sermaye nedir, önemi nedir, kayıtlı sermaye ile nerede ayrılır?” gibi tüm soruların yanıtını bulabilirsiniz. İyi okumalar!

Esas Sermaye Payı Ne Anlama Gelir?

Esas sermaye payı, şirketin ortaklar arasındaki bölünmüş hâlini anlatır. Bir şirket kurulmaya karar verildiğinde her bir ortak kurulum için sermaye miktarı koyar ve bu, aynı zamanda ortakların şirket üzerindeki haklarını temsil eder. Çok sorulan “Esas sermaye payı nedir?” sorusuna bu şekilde yanıt verilebilir. Ortaya koyulan bu paylarla birlikte artık şirketin sermaye yapısı da kurulabilir. Böylece ortaya “Esas Sermaye Sistemi” kavramı çıkmış olur. Aklınızdaki “Esas sermaye sistemi nedir?” sorusuna da bu şekilde yanıt vermiş olalım.

Esas Sermayenin Önemi Nedir?

Ortakların şirketteki söz hakkını, sahiplik oranını ve kâr dağıtımındaki haklarını belirleyen bu pay, ayrıca devir ve satma gibi durumlarda da kritik rol oynar. Böyle bir durumda ortaya çıkacak yeni ortaklar da şirkete dâhil olduğundan esas sermayenin payları son derece önem taşır. Ayrıca şirketin karar alma süreçlerinde gelişen oy haklarında nesne olan bu paylar, söz konusu şirketim kurumsal yapısının temelini de içerir. İşte esas sermayenin şirket için önemini gösteren bazı kavramlar;

Finansal güç,
Şirketin ticarî sağlığı,
Yatırım ve büyüme fırsatları,
Nitelikli risk yönetimi,
Kredi ve finansmanlara erişim,
Bilanço dengesi,
Yasal yükümlülüklere uyum.

Bilgi: “Esas sermaye payının gerçek değeri” kavramı, söz konusu şirketin sahip olduğu asıl sermayedeki bireysel payların malî değerini anlatmak için kullanılır.

Anonim Şirketlerde Esas Sermayenin İşlevi Nasıldır?

Anonim şirket esas sermaye miktarı, söz konusu yapı kurulurken ortaklar tarafından sunulan ve tamamlanması zorunlu tutulan asgari tutarı ifade eder. Bu, şirketin sahip olduğu mali gücü ve güvenilirliğini de anlatır. Bazı önemli bilgiler;

Anonim nitelikteki bir şirketin sermayesinde bölünmüş her bir payın nominal değeri olur.
Şirketin ortakları, kendilerine ait olan pay oranında şirket yönetiminde söz sahibi olur.
Yine ortaklar, esas sermaye payları özelinde oy hakkı ve kâr payı sahibidir.
Anonim şirketlerde esas sermaye artırımı ve azaltımı gibi değişikler için genel kurul kararı gerekir.
Genel kurul, sermayenin artırılmasına ya da azaltılmasına karar verdiyse bu, tamamen yasal prosedürlere uygun gerçekleştirilir.
Anonim şirketteki asıl sermaye, şirketin finansal dünyadaki gücünü ve operasyonel kapasitesini doğrudan belirler. Bu sermayenin artırılması sürecinde birçok şirket KOBİ kredilerinden yararlanır.
İlk olarak şirketin istikrarını sağlamak için kullanılan asıl sermaye, yeni kurulan bu şirketin piyasada güvenilir bir oyuncu olduğunun ifadesi olur.
İlerleyen zamanlarda bu, şirketin borç ödeme kapasitesini gösterir. Başka bir anlamda şirketin kredi değerliliği belirlenmiş olur. Bu durum, yeni yatırım ve genişleme projeleri söz konusu olduğunda anonim şirketlerin avantajına gelişir.

Anonim şirketlerde esas sermaye, hisse senetlerinin halka arz edilmesi gibi konulardaki kabiliyetini de ortaya koyar. Şirketin değerlendirilmesi ve piyasadaki yatırımcıların şirketle ne kadar ilgileneceğini belirler. Sonuç olarak asıl sermaye, anonim kategorideki şirketlerde kurumsal yönetim ve finansal sürdürülebilirlik açısından oldukça değer taşır.

Limited Şirketlerde Esas Sermayenin İşlevi Nasıldır?

Limited şirket esas sermayesinde şirket ortakları, kuruluşta belirlenmiş asgari ödemeyi tıpkı anonim şirketlerde olduğu gibi ortaya koyar. Ortakların ortaya koydukları nakdi ya da ayni değerler, kurulacak iş yerinin ileri dönemdeki ticarî faaliyetini sürdürmesi için gereken finansal kaynağa karşılık gelir. Bu tutar, şirket sözleşmesinde belirtilir. Diğer bilgiler;

Her bir ortağın asıl sermayeye koyduğu pay, şirket yönetim sisteminde sahip olduğu kâr dağılımıyla oy haklarını da belirtir.
Şirketin mali gücüne ayna tutan asıl sermaye, kurumun sürdürülebilir büyümesi için kritik rol taşır.
Limited şirketlerde asıl sermaye, anonim şirketlerde olduğu gibi başlangıçtaki mali yapının temelini oluşturur.
Şirketin işletme sermayesi olduğundan önemli bir dayanak olur.
Pazarda ve piyasada söz konusu şirketin güvenilirliğini ortaya koyar.
Kredi değerliliği ve referans bakımından önemli bir ölçüttür.
Faaliyetlerine başlayan şirketin yükümlülüklerine yönelik bir teminat değeri bulunur.
Alacaklıların haklarını koruma işlevi görür.

Limited şirketlerde ortakların sahip olduğu sermaye payları, kâr ve oy haklarını belirlediği gibi yönetimin karar alma süreçlerinde ve çeşitli iş operasyonlarında önemli rol içerir. Bu kategorideki şirketlerde asıl sermayenin artırılması ya da azaltılması ise şirketin stratejileri ve gereksinimleri doğrultusunda değer taşır. Bu uygulamalar, şirketinizin büyüme planlarını yaparken ve finansal yapısını düzenlerken zaman zaman işinize yarayabilir.

Bilgi: Limited şirketlerde esas sermaye payının devri işlemi, ortağın şirket üzerinde sahip olduğu esas sermaye payını diğer ortaklara veya farklı birine devretmesini ifade eder. Bu, payların sahipliğinin değişmesi, yani şirketin ortaklık yapısının değişimini içerir.

Esas Sermayenin Artırılması ve Azaltılması Mümkün mü?

Belirli prosedürler kapsamında esas sermayenin azaltılması ya da artırılması mümkün olur. Bu durum, şirketin finansal durumunu ve bilanço üzerindeki tesirini doğrudan etkiler. Esas sermaye ve ayni sermaye, şirketlerin finansal sağlığı noktasında son derece değerli bileşenler. Bu sermayelerin artırılması ve azaltılması olmak üzere her iki işlem için de genel kurul kararı zorunlu olur.

Ayni ve esas sermaye artırımı ya da azaltımı yaparken şirketin ana sözleşmesinde belirtilen hükümler dikkate alınır. Neticede böyle bir değişiklik yapıldığında ticaret siciline tescil ve şirket bilançosunda değişim gibi sonuçlar olur. Bu nedenle sermaye artırılması azaltılması işlemlerinin dikkatli yapılması ve kararın irdelenerek alınması gerekir.

Esas Sermaye ile Kayıtlı Sermaye Arasındaki Farklar Nelerdir?

Esas sermaye kayıtlı sermaye farklarını aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz;

Esas Sermaye	Kayıtlı Sermaye
Kuruluşunda olduğu kadar sermaye artırımı esnasında da ödenmiş sermaye miktarı söz konusu olur.	Ana sözleşmede belirtilen, yönetim kurulu tarafından ortakların onayı gerekmeksizin artırılabilen maksimum sermayeyi anlatır.
Sermaye artırma işlemi için genel kurul kararı zorunlu tutulur.	Yönetim kurulu karar verirse genel kurulu toplamaya gerek kalmadan kayıtlı sermaye tavanına varan artırım uygulanabilir.
Sermaye azaltımı istendiğinde de genel kurul kararı şart koşulur.	Bu sistemde sermaye azaltımı için genel kurulun kararı gerekir. Ancak tavan değiştirilmeden azaltım uygulanabilir.
Sermaye artırımı ve azaltımı uygulamalarında esneklik payı azdır.	Yönetim kuruluna sermaye artırımı konusunda verdiği bir esneklik payı söz konusudur.
Türk Ticaret Kanunu’na göre belirlenmiş prosedürlere göre limited ve anonim şirketlerde uygulanması uygun görülür.	Çoğunlukla anonim şirketlerde uygulanır ve belirli yasal düzenlemeler söz konusu olur.