Veri Koruma ve İşletmeler için Hayati Bir Araç: ETBİS

18 Eylül 2023

Alışverişte zaman ve mekân kısıtını ortadan kaldıran e-ticaret, geleneksel ticaret yöntemlerinin yerini almıştır. Artık işletmeler, 7/24 açık online mağazaları üzerinden sınırların ötesine ve geniş kitlelere ulaşabilir. Hem bireylere hem işletmelere kolaylık sağlayan e-ticaret, ülkelerin iç ve dış ekonomi stratejilerinde de yer bulur. Bu nedenle Ticaret Bakanlığı tarafından e-ticaret verilerini tek bir merkezde toplamak için ETBİS (Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi) hayata geçirilmiştir. Yazının devamında elektronik ticaretin güvencesi olan bu veri sistemine dair detayları ele aldık.

Elektronik Ticarette Yeni Dönem: ETBİS Nedir?

Fırsatlarla dolu dijital dünya, işletmelerin yeni faaliyet alanı hâline gelmiştir. KOBİ’lerin dijitalleşme süreci kapsamında pazarlamadan iletişime, üretimden dağıtıma kadar pek çok aşama yer alır. Bu dönüşümün bir adımı olan e-ticaret, kısaca ticaretin elektronik ortamda yapılmasıdır. Alıcıları ve satıcıları online platformlar üzerinde buluşturduğu için tıpkı geleneksel ticarette olduğu gibi yasalarla düzenlenir. Bu alandaki kontrolü sağlamak için kurulan ETBİS (Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi), e-ticaret bilgilerini tek bir veri tabanında toplar. Böylece kayıt dışılığı önleyerek hem tüketicilerin hem işletmelerin haklarını korur.

Elektronik Ticaret Bilgi Sisteminin Sağladığı Faydalar Nelerdir?

ETBİS’in açılımı olan Elektronik Ticaret Bilgi Sisteminin temel amacı; Türkiye’deki e-ticaret faaliyetlerine ilişkin verileri toplamak, kaydetmek ve denetlemektir. ETBİS kapsamında e-ticaret şirketlerine ve online platformlarda pazarlanan ürün ya da hizmetlere detaylar yer alır. Bu sayede internet alışverişlerinden doğan anlaşmazlıklarda başvurulacak güvenilir ve kalıcı bir veri deposu oluşturulur. Söz konusu sistemin sağladığı faydaları şu başlıklarla özetleyebiliriz:

Yasal düzen	ETBİS, e-ticaret süreçlerinin yasal düzenlemelere uygun ilerlemesini sağlar. Şartları ve sınırları belirli olan bir faaliyet alanı meydana getirir.
Takip kolaylığı	Her geçen gün daha fazla işletme, e-ticaret yapmaya başlar. Hızla gelişen bu ekosistemin paydaşlarını takip etmek, ETBİS ile mümkün hâle gelir.
Şeffaflık	Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi, e-ticaret yapanların kimliklerini doğrular. Böylelikle tüketiciler, alışverişten önce bu sisteme kayıtlı işletmelerin bilgilerini sorgulayabilir.
Adil rekabet	E-ticaret verilerini toplayan sistem, kayıt dışı faaliyet gösterenleri ortaya çıkarır. Bu sayede yasalara uymayan işletmelerden kaynaklı haksız rekabet oluşması önlenir
Tüketici memnuniyeti	Tüketiciler, sisteme kayıtlı e-ticaret işletmeleri hakkındaki şikâyetlerini bildirebilir. Buna bağlı olarak hem alıcıların hem satıcıların e-ticaret deneyimi iyileşir.

Ayrıca bu bilgi sistemi, e-ticaret verilerinin analizinde de önemli rol oynar. Örneğin ETBİS 2022 e-ticaret verileri, e-ticaretin genel ticarete oranının 2021’e kıyasla %5 arttığını gösterir. Bu veriler üzerinden tüketici davranışları, e-ticaret sektörünün büyüklüğü ve güncel trendleri gibi detaylara ulaşılır. Dijital dönüşüme ayak uyduran KOBİ’ler, söz konusu bilgiler çerçevesinde etkin e-ticaret stratejileri geliştirebilir.

Kimler ETBİS’e Kayıt Olmalı?

11 Ağustos 2017 tarihinde çıkarılan Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi ve Bildirim Yükümlülükleri Hakkında Tebliğ, 5.maddesinde bu sisteme kayıt olması gerekenlere yer verir. Bu maddeye göre bazı gerçek ve tüzel kişiler, e-ticarete başlamadan önce ETBİS’e kayıt olmalıdır. Aşağıda sisteme kayıt zorunluluğu olanları görebilirsiniz.

Kendisine ait web sitesi ya da mobil uygulama üzerinden satış yapanlar
Sanal pazar yerleri gibi aracı hizmet sağlayıcılar
Yurt içinde kurulan ve yerleşik olan fakat sadece yurt dışında yerleşik bir aracı hizmet sağlayıcı üzerinden faaliyet gösteren hizmet sağlayıcılar

Son maddedeki hizmet sağlayıcılara, AliExpress ve Amazon gibi yurt dışı online platformlarından satış yapanlar örnek verilebilir. Trendyol, Hepsiburada ve N11 gibi yalnızca yurt içinde kurulmuş online pazar yerlerinde faaliyet gösterenlerin ise ETBİS’e kayıt zorunluluğu bulunmaz.

ETBİS Kayıt Ücreti Var mıdır?

Elektronik Ticaret Bilgi Sistemine kayıt olmak için herhangi bir ücret ödemenize gerek yoktur. Ancak ETBİS kayıt şartlarını taşıyanlar, e-ticarete başlamadan önce bildirimde bulunmalıdır. Aksi takdirde ETBİS cezası ödemek zorunda kalabilirsiniz.

ETBİS’e Kayıt Olmamanın Cezası Nedir?

6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkındaki Kanun, ETBİS kaydı yaptırılmamasını suç olarak kabul eder. Bu yasaya uymayan e-ticaret işletmelerine, 5.000 TL’den 20.000 TL’ye kadar para cezası kesilir. İlgilinin kanunun 12.maddesinde hükme bağlanan bu idari cezayı ödememek için e-ticaret bilgilerinizi söz konusu sisteme kaydetmelisiniz.

İşletmelerin ETBİS’e Kayıt Olması için Neler Gerekir?

Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi başvuruları, “www.eticaret.gov.tr” üzerinden gerçekleştirilir. Gerçek kişiler kendileri ya da yetkili temsilcileri; tüzel kişiler ise yalnızca yetkili temsilcileri üzerinden ETBİS’e kayıt yaptırabilir. ETBİS kayıt için gerekli belgeler yoktur. Ancak sizden şu bilgiler talep edilir:

MERSİS Numarası
Vergi kimlik numarası
T.C. kimlik numarası
Esnaf ve sanatkârlar için ESBİS kaydı

MERSİS (Merkezi Sicil Kayıt Sistemi), işletmelerin ticari sicil kayıtlarını dijital ortamda tutmayı sağlar. Ticari faaliyet gösterenler, 16 haneli MERSİS numarası almak zorundadır. Aynı amaçla hareket eden ESBİS (Esnaf ve Sanatkârlar Bilgi Sistemi) ise ilgili meslek gruplarının ticari verilerini içerir.

E-ticaret Stratejilerinin Belirlenmesinde Rol Alan ETBİS’e Nasıl Kayıt Yapılır?

E-ticaret ETBİS kaydı için sırasıyla bazı adımlar izlenir. E-ticaret stratejilerinin belirlenmesinde rol alan bu sistemde kayıt olmak için öncelikle www.eticaret.gov.tr adresine girmelisiniz. Ardından şu aşamaları takip edebilirsiniz:

“ETBİS Giriş” butonuna tıklayın.
Açılan e-Devlet sayfasına şirket sahibinin bilgileri yazın.
Yönlendirilen Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi sayfasını inceleyin.
Bu sayfada yer alan “ETBİS’e Kayıt Ol” butonuna tıklayın.
Sayfanın sağ üst köşesindeki “Site Ekle” kısmından uygun kutucukları işaretleyin.
Telefon ve e-posta bilgilerinizi yazın.
Satacağınız ürün ya hizmetleri seçin.
Ürün kategorilerini tercih edin.
Fiziksel dükkânda satış yapma durumunuzu belirtin.
Kabul ettiğiniz ödeme yöntemlerini, şirket ve ticaret türünü seçin.
KEP (Kayıtlı Elektronik Posta Adresleri) bilgisini verin.

Bu aşamaların ardından kargo ve lojistik, elektronik ticaret altyapı sağlayıcıları ve e-ihracat işlemleri gibi bilgileri de eksiksiz olarak doldurmalısınız. Son aşamada sizden verdiğiniz bilgilerin doğruluğunu kabul etmeniz ve onaylamanız istenir. Bu onayı da verdikten sonra ETBİS başvurusunu tamamlayabilirsiniz.

ETBİS’e Kayıt Olurken Bakanlığa Bildirilmesi Gereken Bilgiler Nelerdir?

ETBİS’e kayıt olurken Ticaret Bakanlığına bazı bilgileri iletmelisiniz. Bu bilgilerin başında tebligata uygun KEP adresi yer alır. KEP (Kayıtlı Elektronik Posta Adresleri), yasal ve güvenli bir e-posta iletim hizmetidir. Bu sistemden adres alarak bilgi sistemi tebligatlarına sorunsuz ulaşabilirsiniz. Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi için bildirilmesi gereken diğer detaylar şunlardır:

Elektronik ticaretin türü
E-ticaret dışındaki ticari faaliyetler
E-ticaret ortamında sunulan mal ve hizmetler
E-ticaret sırasında kullanılan ödeme yöntemleri

Bunlara ek olarak e-ticaret sırasında ikinci el mal satma durumunuzu da bildirmelisiniz. Ayrıca sizden satışa sunulan ikinci el malların türünü iletmeniz de istenir. 2017 tarihli ETBİS tebliğinin 6.maddesinden bildirim yükümlülüğüne dair detayları öğrenebilirsiniz.

ETBİS Kayıt Süresi Ne Kadardır?

ETBİS kayıt süresi, e-ticarete başlayana kadardır. Yani işletmeler, elektronik ortamda faaliyete geçmeden önce bu kaydı yaptırmalıdır. Ayrıca kayıttan sonraki değişikliklerin 30 gün içinde bildirilmesi gerekir. Aksi takdirde idari para cezası gibi yaptırımlar açığa çıkar.

18 Eylül 2023