İşten Çıkış Kodları Nelerdir?

İşten çıkış kodları çalışanların iş yerlerinden ayrılma nedenlerini belirlemek ve bu süreçle ilgili yasal hakların düzenlenmesini sağlamak amacıyla kullanılan sistemdir. Türkiye’de Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından belirlenen bu kodlar hem işverenin yasal yükümlülüklerini yerine getirmesini sağlar hem de çalışanların işten çıkışlarıyla ilgili haklarının belirlenmesine yardımcı olur. Her bir işten çıkış nedeni kodları, iş yerinden ayrılma sebebine göre farklı haklar ve yükümlülükler doğurur.

Çalışanın hangi işten çıkış koduna sahip olduğunu öğrenmesi, işsizlik maaşı alma hakkı, kıdem tazminatı hakkı gibi konularda doğru bilgilere ulaşmayı sağlar. İşveren tarafından yapılan ödemeler, vergi hesaplamalarında “Kümülatif vergi matrahı nedir?” sorusunu gündeme getirebilir. Bunların yanı sıra işten çıkış kodları iş dünyasında düzenin korunması ve taraflar arasındaki anlaşmazlıkların önlenmesi için kritik bir öneme sahiptir. Bu konuda “İşten çıkış kodları nasıl öğrenilir?” sorunuz da dahil olmak üzere pek çok detayı aşağıda bulabilirsiniz.

• İşten çıkış kodları, çalışanların işten ayrılma nedenlerini belirlemek ve haklarını düzenlemek için SGK tarafından kullanılan bir sistemdir.
• Her işten çıkış kodu, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve işsizlik maaşı gibi hakların belirlenmesinde etkili rol oynar.
• Çalışanlar, işten çıkış kodlarını e-Devlet üzerinden SGK İşten Çıkış Bilgileri bölümünden, işten çıkış belgelerinden veya iş yerinin muhasebe/İK departmanından öğrenebilirler.
• Kod 22 işveren tarafından işten çıkarılmayı ifade eder. Çalışan kıdem tazminatı ile işsizlik maaşı alma hakkına sahip olur.
• Kod 3 çalışan tarafından istifa durumunu gösterir. Bu durumda çalışan kıdem tazminatı ve işsizlik maaşı hakkını kaybedebilir.

İşten çıkış kodları şu şekildedir:

Kod	Açıklama
Kod 1	Deneme süresi içinde işverenin iş akdini sonlandırması durumudur.
Kod 2	Deneme süresi içinde işçinin işten kendi isteğiyle ayrılmasıdır.
Kod 3	İşçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini kendi isteğiyle feshetmesi, yani istifasıdır.
Kod 4	İşverenin, haklı bir neden göstermeden belirsiz süreli sözleşmeyi feshetmesidir.
Kod 5	Belirli süreli sözleşmenin süresinin sona ermesiyle iş ilişkisinin bitmesidir.
Kod 8	Çalışanın emeklilik (yaşlılık) veya toptan ödeme nedeniyle işten ayrılmasıdır.
Kod 9	Malulen emeklilik hakkı kazanan çalışanın işten ayrılmasıdır.
Kod 10	Çalışanın vefatı nedeniyle iş sözleşmesinin sonlanmasıdır.
Kod 11	Ölümün iş kazası sonucu gerçekleşmesi halinde kullanılan koddur.
Kod 12	Çalışanın askerlik görevini yerine getirmek üzere işten ayrılmasıdır.
Kod 13	Kadın işçinin evlilik nedeniyle işten ayrılmasıdır. (Evlilik tarihinden itibaren bir yıl içinde)
Kod 14	Emeklilik için yaş dışındaki diğer koşulları sağlayarak kıdem tazminatı hakkı ile ayrılmadır.
Kod 15	Toplu işçi çıkarımı kapsamında yapılan işten çıkışları ifade eder.
Kod 16	Aynı işverene bağlı başka bir iş yerine geçiş (nakil) durumudur.
Kod 17	İş yerinin tamamen kapanması nedeniyle iş akdinin feshedilmesidir.
Kod 18	Yapılan işin sona ermesi durumunda iş ilişkisine son verilmesidir.
Kod 19	Mevsimlik işlerin bitmesi sonucu geçici olarak iş akdinin sonlanmasıdır.
Kod 20	Üretim veya hizmet kampanyasının sona ermesi nedeniyle yapılan çıkıştır.
Kod 21	İşçinin statüsünün değişmesi (örneğin işçiyken ortak olması) durumudur.
Kod 22	Diğer nedenler; yukarıdaki kodlardan hiçbirine uymayan işten ayrılma durumudur.
Kod 23	İşçinin, iş yerindeki zorlayıcı nedenlerden dolayı iş sözleşmesini feshetmesidir.
Kod 24	İşçinin sağlık gerekçesiyle işten ayrılmasıdır (raporla belgelenmelidir).
Kod 25	İşverenin ahlaka veya iyi niyete aykırı davranışı nedeniyle işçinin fesih hakkını kullanmasıdır.
Kod 26	Disiplin kurulu kararıyla işçinin işten çıkarılmasıdır.
Kod 27	İşverenin zorlayıcı sebepler veya çalışanın tutukluluğu nedeniyle sözleşmeyi feshetmesidir.
Kod 28	İşverenin sağlık nedenleriyle iş sözleşmesini sona erdirmesidir.
Kod 31	İşverenin yasal hakları çerçevesinde, çalışanın kusuru olmadan yaptığı fesihlerdir.
Kod 32	Özelleştirme nedeniyle iş sözleşmesinin sona ermesidir (4046 sayılı Kanun kapsamında).
Kod 34	İş yerinin devri ya da niteliğinin değişmesi nedeniyle yapılan fesihlerdir.
Kod 40	696 sayılı KHK ile kamuya geçiş sürecinde kadroya alınmayan çalışanların çıkışıdır.
Kod 41	SGK tarafından resen işten ayrılış bildirgesi düzenlenen durumları ifade eder.
Kod 42	İşçinin işe girişte gerçeğe aykırı bilgi vererek işvereni yanıltması durumudur.
Kod 43	İşçinin, işveren ya da aile üyelerine karşı şeref ve haysiyet kırıcı söz veya davranışta bulunmasıdır.
Kod 44	İşçinin başka bir çalışana yönelik cinsel tacizde bulunması durumudur.
Kod 45	İşçinin iş yerine sarhoş ya da uyuşturucu etkisinde gelmesi veya iş yerinde bu maddeleri kullanmasıdır.
Kod 46	Hırsızlık, güveni kötüye kullanma, işverenin mesleki sırlarını ifşa etme gibi ağır davranışlardır.
Kod 47	İşçinin, ertelenmemiş ve yedi günden fazla hapis cezasına neden olan bir suç işlemesidir.
Kod 48	İşçinin mazeretsiz şekilde işe devam etmemesi (2 gün üst üste, ya da ayda 3 iş günü).
Kod 49	Kendisine hatırlatıldığı halde iş görevlerini yerine getirmemekte ısrar eden işçi çıkışlarında kullanılır.
Kod 50	İşçinin ihmali veya hatası sonucu iş yerine ciddi maddi zarar vermesi durumudur.

İşten Çıkış Kodları Ne Anlama Gelir?

İşten çıkış kodları, çalışanın iş yerinden hangi nedenle ayrıldığını gösteren resmi tanımlamalardır. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından belirlenen bu kodlar her çalışanın işten çıkış şekline göre atanır. İşten çıkış kodları aşağıdaki husular sebebiyle önemlidir:

• Sistem hem işverenin yasal yükümlülüklerini yerine getirmesini sağlar hem de çalışanın işten çıkışı ile ilgili haklarını belirler. 
• SGK tarafından belirlenen her bir işten çıkış kodu, iş yerinden ayrılma sebebini ve sonrasında çalışanın haklarını, yükümlülüklerini veya işsizlik maaşı alıp alamayacağını belirlemede önemli rol oynar. 
• İşten çıkış kodları çalışma hayatındaki tüm süreçleri düzenler ve çalışan ile işveren arasında şeffaf bir ilişki kurulmasına olanak tanır. 
• Sistemin doğru işlemesi, çalışanın yalnızca işten ayrılma nedenini öğrenmesine yardımcı olmakla kalmayarak aynı zamanda yasal haklarını, işsizlik maaşı alıp alamayacağını ve kıdem tazminatı gibi önemli finansal haklarını da belirler.
• İşten çıkış kodları iş yerindeki durumu, çalışanın nasıl etkileneceğini ve iş yerinin hukuki durumunu etkileyen araç olarak tanımlanabilir.

Çalışanlar için en sık karşılaşılan işten çıkış kodları arasında; 3, 16, 22, 48 gibi farklı kodlar bulunur. Örneğin, işten çıkış kodları 22, çalışanın işveren tarafından işten çıkarıldığını yani iş yerinden haksız yere uzaklaştırıldığını gösterir. Bu durum çalışanın kıdem tazminatına hak kazanması anlamına gelebilir. Aynı zamanda bu durum işsizlik maaşı alma hakkını da doğurabilir.

İşten çıkış kodları bölümü 3 ise bu durum çalışanın kendi isteğiyle işten ayrıldığını ifade eder. Çalışan kıdem tazminatına hak kazanamaz. Bunun nedeni kendi isteğiyle işten ayrılmasıdır. İşten çıkış kodları 48 ise çalışanın işvereninden bir izin almadan arka arkaya iki iş günü işe gelmemesi sebebiyle çıkarılması durumunda sisteme eklenir. Bu tür durumda işten çıkış kodları tazminat alınmamasına neden olabilir.

İşten Çıkış Kodları Nasıl Öğrenilir?

İşten çıkış kodunu öğrenmek çalışanlar için oldukça önemlidir. Çünkü işten çıkış kodu çalışanın tazminat hakları, işsizlik maaşı gibi konularda ne gibi haklar elde edeceğini belirler. İşten çıkış kodunu öğrenmek için çeşitli yollar bulunur. Bu yollar sayesinde çalışanlar doğru bilgilere kolayca ulaşabilir. Çalışanlar işten çıkış kodunu öğrenmek için e-Devlet üzerinden hızlıca sorgulama yapabilirler.

E-Devlet, Türkiye’de devlet hizmetlerinin dijital ortamda sunulması için oluşturulmuş platformdur. SGK tarafından sunulan işten çıkış bilgileri de e-Devlet sisteminde yer alır. Çalışanlar e-devletten işten çıkış kodu öğrenme için e-Devlet şifresi ile giriş yaparak “SGK İşten Çıkış Bilgileri” bölümüne erişebilir. Buradan işten çıkış tarihi, işten çıkış nedeni ve işten çıkış kodu gibi bilgilere kolayca ulaşmak mümkündür. Bu sistem sayesinde çalışanlar herhangi bir kurum veya kişilerden bilgi almak zorunda kalmadan kendi işten çıkış kodlarını öğrenebilirler.

E-Devlet platformu dışında işveren tarafından verilen işten çıkış belgesi de işten çıkış kodunu öğrenmenin bir başka yoludur. Çalışan iş yerinden ayrıldıktan sonra işveren tarafından kendisine işten çıkış belgesi verilir. Bu belge çalışanın iş yerinden ayrılma tarihini ve sebebini açıkça belirtir.

Belge üzerinde yer alan SGK işten çıkış kodları sayesinde çalışan hangi sebepten dolayı işten ayrıldığını öğrenebilir. Eğer işten çıkış belgesi verilmemişse ya da başka bir sebepten dolayı işten çıkış kodu öğrenilemiyorsa çalışan iş yerinin muhasebe bölümü ya da insan kaynakları departmanına başvurabilir. Çoğu iş yerinde işten çıkışa dair bilgiler bu departmanlarda saklanır. Çalışan gerekli bilgileri, ilgili departmanlardan alabilir.

İşten Çıkış Kodlarına Göre Haklar Nasıl Olur?

İşten çıkış kodu; tazminat, ihbar ve işsizlik maaşı gibi hakların temelini oluşturur. İşten çıkış kodlarına göre çalışanlar kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, işsizlik maaşı ve diğer haklar konusunda farklı durumlarla karşılaşabilirler. Bu hakların ne olduğu ve hangi koşullar altında verileceği işten çıkış koduna bağlıdır.

Örneğin, işten çıkış kodları 22 çalışanın işveren tarafından işten çıkarıldığını gösterir. İşveren, bu durumda çalışana kıdem tazminatını ödemekle yükümlüdür. Süreçlerin işletme üzerindeki etkilerini azaltmak için girişimcilikte risk yönetimi stratejileri devreye alınabilir. Kıdem tazminatı çalışanın iş yerindeki her bir yılı için belirli miktar ödeme almasını sağlar. Ayrıca işten çıkış kodları işsizlik maaşı almaya hak kazanılıp kazanılmadığını da yansıtır.

İşsizlik maaşı çalışanın işini kaybetmesi durumunda devlet tarafından ödenen bir destek ödemesidir. Çalışan SGK’ya başvurarak işsizlik maaşı alabilir. Bu destek çalışanın geçim kaynağına katkı oluşturur. İşten çıkış kodları 3 çalışanın kendi isteğiyle işten ayrıldığını ifade eder. Bu durumda çalışanın, işsizlik maaşı alma hakkı bulunmayabilir.

Kendi isteğiyle işten ayrılan bir çalışan, kıdem tazminatı alamaz. Ancak işsizlik maaşı alma hakkı çalışanın kendi isteğiyle işten ayrılmasından bağımsız olarak geçerli olabilir. Eğer çalışanın daha önceki çalışma süresi işsizlik maaşı almak için gerekli süreyi tamamlıyorsa işsizlik maaşı almaya hak kazanabilir.

Hangi İşten Çıkış Kodları İşsizlik Maaşı Hakkı Doğurur?

İşsizlik maaşı alabilmek için yalnızca belirli işten çıkış kodları geçerlidir. Bu kodlar, çalışanın kendi isteği dışında işsiz kaldığını ve yasal olarak destek almaya uygun olduğunu gösterir. SGK sisteminde yer alan ve işsizlik ödeneğine hak tanıyan çıkış kodları şunlardır:

• Kod 4: İşverenin belirsiz süreli iş sözleşmesini haklı bir sebep göstermeden feshetmesi
• Kod 5: Belirli süreli iş sözleşmesinin süresinin dolarak sona ermesi
• Kod 15: Toplu işçi çıkarılması
• Kod 17: İşyerinin faaliyetlerine son verilmesi (kapanması)
• Kod 18: İstihdam edilen işin tamamen sona ermesi
• Kod 23: Çalışanın zorunlu nedenlerle sözleşmeyi feshetmesi
• Kod 24: Çalışanın sağlık sebepleriyle iş sözleşmesini sonlandırması
• Kod 25: Çalışanın, işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeniyle işten ayrılması
• Kod 27: İşverenin zorunlu nedenler veya çalışanın tutukluluğu nedeniyle sözleşmeyi feshetmesi
• Kod 28: İşverenin sağlık nedenlerine bağlı olarak iş akdini sona erdirmesi
• Kod 31: Kanunlarda belirtilen grev, lokavt ve sendikal nedenler dolayısıyla iş sözleşmesinin sonlanması
• Kod 32: Özelleştirme kapsamında iş sözleşmesinin 4046 sayılı Kanun’un 21. maddesi gereği feshedilmesi
• Kod 33: Gazetecilerin sözleşmelerini yasal hak kapsamında feshetmesi
• Kod 34: İşyerinin devri veya niteliğinin değişmesi nedeniyle çalışanın işine son verilmesi
• Kod 40: 696 sayılı KHK kapsamındaki kadroya geçiş sürecinde kamu işçiliğine alınmama durumu

**Yukarıda yer alan işten çıkış kodları, işsizlik maaşı alma hakkı açısından genel bilgilendirme amacıyla sunulmuştur. İşsizlik ödeneğine hak kazanmak için, yalnızca çıkış kodu yeterli olmayabilir.

İşten çıkış kodları çalışanın sosyal güvenlik haklarının belirlenmesinde önemli bir rol oynar. Çalışan işten çıkış kodları ve tazminat haklarını, işsizlik maaşı alma durumunu ve diğer haklarını bu sistem sayesinde net şekilde öğrenebilir. İşten çıkış kodlarına göre çalışanın alacağı haklar iş yeri ile olan ilişkisini ve gelecekteki çalışma yaşamını etkileyebilir. Bu nedenle işten çıkış kodlarının doğru bir şekilde belirlenmesi hem çalışan hem de işveren açısından büyük önem taşır. İşten çıkış kodunuzu öğrendiniz ama süreç burada bitmiyor. “İhbar tazminatı nedir, kimler alabilir?” başlıklı içeriğimizi de mutlaka inceleyin. Tüm haklarınızı öğrenmek ve işletmenizi güvenle yönetmek için KOBİ Asistan içeriklerini keşfedin.