Kambiyo Vergisi Nedir?

Kambiyo Vergisi, döviz işlemleri sonucunda elde edilen kâr üzerinden alınan bir vergi türüdür. Çok büyük oranda bu vergi türünün kapsamı döviz alım-satımı ya da döviz ile yapılan transfer işlemlerini içerir. Kambiyo Vergisi, tarihin farklı dönemlerinde birçok ülkenin ekonomi politikaları kapsamında kullandığı bir vergilendirme sistemidir.

Bu verginin temel amacı ülke ekonomisindeki döviz miktarını kontrol etmektir. Yani, ülkedeki döviz miktarının genel ülke ekonomisine olan etkisini dengelemeyi amaçlar. Kambiyo işlemleri çok büyük oranda ülkede bulunan döviz büroları, bankalar ya da döviz alım-satımı yapan finans kuruşları aracılığıyla yapılır.

Kambiyo Vergisi, belirli dönemlerde uygulanan bir vergi türüdür ve ülke ekonomisinin hedeflerine ya da işleyişine göre belirlenir. Dolayısıyla Kambiyo Vergisi, ülkelerin ekonomik istikrar açısından önemli bir yere sahiptir. Bireysel döviz talepleri ve bu talepler doğrultusunda elde edilen kârın ekonomi politikalarının bir parçası olarak değerlendirilmesini içerir.

Bu doğrultuda Kambiyo Vergisi nedir, sorusuna kabaca döviz ticaretinden elde edilen kâr doğrultusunda ödenmesi gereken vergi türüdür cevabını vermek mümkündür. Kambiyo sisteminin kullanıldığı durumlarda en çok merak edilen konulardan biri de Kambiyo Vergisi alırken mi satarken mi sorusudur.

Kambiyo Vergisi, alış işlemi yapan kişi veya kurum tarafından ödenir. İşlem esnasında ödemenin yapılması gerekir. Dövizin yanı sıra fiziki olmayan altın alım-satımı da bu vergiye tabi olabilir. Genellikle ülkelerin ekonomi politikaları ve uygulamaları doğrultusunda Kambiyo Vergisi’nin kapsamı farklılık gösterir ve çoğunlukla geçici vergi olarak uygulanır.

Kambiyo Vergisi Hangi İşlemlerde Uygulanır?

Kambiyo Vergisi, ülkelerin uygulamalarına ve düzenlemelerine göre farklı kapsamlara sahip olabilir. Bununla birlikte genellikle döviz ve değerli madenlerin alım-satım işlemlerini kapsayacak şekilde düzenlenir. Döviz Kambiyo Vergisi, döviz işlemlerini kapsar. Bu vergi, özellikle döviz borçlanması olan işletme ve şirketler açısından hayati öneme sahiptir.

Döviz alım satım Kambiyo Vergisi, banka ya da finans kuruluşları tarafından verilen kredileri de kapsar. Genel olarak Kambiyo Muamele Vergisi kapsamı ve uygulandığı işlemler şu şekilde sıralanabilir:

• Altın başta olmak üzere kıymetli madenlerin alım satımının yapıldığı işlemler,
• Döviz ile yapılan her türden ticari işlem,
• Finans kuruluşları ya da bankalarca döviz cinsinden verilen krediler,
• Kurum, şirket ya da bireysel olarak döviz transferinin yapıldığı durumlar,
• Yabancı para birimi cinsinden düzenlenen kambiyo senetleri
• Her ne kadar Kambiyo Vergisi kapsamı, genellikle bu durumları içeriyor olsa da bu gelir vergisi, çok büyük oranda geçici statüdedir. Dolayısıyla belli bir dönemi ya da zaman aralığını kapsar.

Aynı zamanda Kambiyo sistemi, ülkelerin ekonomi politikalarına ve ihtiyaçlarına göre özelleştirilerek uygulanabilir. Bu tarz durumlarda ise uygulamada bu verginin farklı işlemleri de kapsayacak şekilde genişletilmesi ya da daraltılması da mümkündür. Özellikle döviz cinsinden geliri olan veya yabancı para birimleriyle işlem yapan şirketlerin muhasebe kayıtlarında Kambiyo Vergisi’ne yer vermeleri önemidir.

Kambiyo Gider Vergisi muhasebe kaydı, 780 Finansman Giderleri Hesabı üzerinden yapılır. Bu noktada Kambiyo Vergisi ne kadar, sorusu da önem arz eder. Genellikle binde bir oranında uygulanan bu verginin ülkelerin ekonomi politikalarına göre farklılık göstermesi olasıdır. Aynı zamanda verginin oranı Kambiyo sisteminin uygulandığı süre boyunca belirli dönemleri içerecek şekilde de değişkenlik gösterebilir.

Kambiyo Vergisi Oranları Nasıl Belirlenir?

Kambiyo Vergisi oranları, birçok farklı bileşene göre belirlenir. Bu noktada tek bir uygulama yoktur. Genellikle ülkelerin ekonomik durumları ve hedefleri, dövize duyulan ihtiyaç, döviz piyasalarında yaşanan gelişmeler Kambiyo Vergisi’nde oranı belirleyen temel unsurlardır. Bunlara ek olarak bazı durumlarda vergi oranı belirli türden işlemlere özel olarak da belirlenebilir.

Altında Kambiyo Vergisi farklı iken yabancı para birimleri için uygulanan vergi oranı farklılık gösterebilir. Aynı durum ihracat faaliyetleri yürüten şirketler için de geçerlidir. ihracatçı Kambiyo Vergisi, döviz ya da kıymetli madenlere uygulanan vergi oranından farklı olabilir. Genellikle Kambiyo sistemlerinde dolar alırken Kambiyo Vergisi yaygın olarak kullanılır.

Kambiyo Vergisi oranları her ne kadar şartlara ve durumlara göre değişkenlik gösteriyor olsa da Kambiyo sistemlerini etkileyen unsurlar genel olarak şu şekildedir:

• Ülkenin ekonomik durumu ve mali politikaları,
• Piyasadaki genel koşullar, döviz kurları ve döviz kurlarının ülke ekonomisine olan etkisi,
• Ülkenin bütçe ihtiyaçları ve bütçenin genel durumu,
• Dış ticaret dengelerinin korunması amacıyla uluslararası ticaret ve sermaye hareketlilikleri

Bunların dışında Kambiyo Vergisi oranları, ülkenin yasal düzenlemelerine göre belirlenir. Mali yönetmelikler, vergilendirme sistemi, vergi kanunları bu noktada belirleyici olan faktörlerdir. Vergi oranlarının yasal düzenlemelerde yapılan güncellemelere değişebileceği de unutulmamalıdır.

Kambiyo Vergisi Nasıl Hesaplanır?

Kambiyo Vergisi, döviz ya da değeri madenlerin alım-satım işlemlerinde elde edilen kâr üzerinden hesaplanır. Dövizin kullanımı sonucunda ortaya çıkan artı değer göz önünde bulundurularak tahsil edilir. Kambiyo Vergisi hesaplama, 6802 sayılı Gider Vergileri Kanunu kapsamında belirtilen hükümlere uygun şekilde yapılır.

Bununla birlikte Kambiyo Gelir Vergisi farklı şekillerde uygulanabilir. Dolayısıyla Kambiyo Vergisi nasıl hesaplanır, sorusuna uygulamaya göre hesaplama sisteminin de farklılık gösterebileceği söyleyerek cevap vermek mümkündür. Kambiyo Gider Vergisi hesaplama kapsamında yaygın biçimde iki yöntem kullanılır. Bunlardan ilki döviz kuru üzerinden elde edilen kâr değerlendirilerek yapılan hesaplamadır ve şu şekildedir:

• Bu hesaplama da “Kambiyo Vergisi = Vergi Oranı x Kazanç Miktarı” formülü baz alınır.
• Örneklendirmek gerekirse; 1 ABD dolarının 30 TL olduğu döviz kurunda, bir kişi 100 ABD doları satın alabilmek için 3000 TL öder.
• ABD dolarının 35 TL’ye yükseldiği durumda 100 ABD dolarının karşılığı olan Türk Lirası değeri 3500 TL olacaktır.
• %1 oranında uygulanan Kambiyo Vergisi düşünüldüğünde ilgili formüle göre döviz alım-satımından kâr elde eden bu kişinin ödemesi gereken vergi miktarı şu şekildedir: “0,01 (Vergi Oranı) x 500 TL (Kazanç) = 5 TL”
• Kâr üzerinden yapılan bu hesaplama, diğer kıymetli madenlerin alım satımında da aynı şekilde uygulanabilir.

Kambiyo sistemlerinde vergi tahsilat sürecine ilişkin bir diğer yaygın kullanılan durum ise dövizin satış fiyatı üzerindendir. Bu Kambiyo Gider Vergisi hesaplama işleminde ise kullanılması gereken formül: “Kambiyo Vergisi = Vergi Oranı x Satış Fiyatı” şeklindedir. Örnekteki verilen üzerinden hesaplama yapıldığında 100 ABD doları için ödenen 3500 TL karşılığında %1 oranında Kambiyo Vergisi tahsil edilir.

İlgili formül üzerinden hesaplama yapmak gerekirse; “0,01 x 3500 = 35 TL” şeklinde bir sonuç elde edilir. Bu durumda 100 ABD doları satın alan birisinin anlık döviz kuru fiyatının TL karşılığı göz önüne alınarak 35 TL vergi ödemesi yapması gerekir.

Kambiyo Vergisi Muafiyetleri ve İstisnalar

Kambiyo Vergisi, ülkelerin ekonomi ve maliye politikalarına göre farklı şekillerde uygulanabilir. Dolayısıyla vergi oranı ve vergilendirme sistemi gibi muafiyet ve istisnai haller de yine uygulamalara göre farklılık gösterir. Ülkenin ekonomi politikası ve Kambiyo Sistemi kapsamında yaptığı düzenlemeler genel olarak muafiyet ve istisnalar konusunda da belirleyicidir.

Buna karşın Kambiyo Sistemlerinde yaygın olarak var olan muafiyet ve istisnai haller de mevcuttur. Kambiyo Gider Vergisi muafiyeti genel olarak şunları içerir:

• Bankalar Tarafında Verilen Döviz Kredileri: Bankalar tarafından döviz borçlularına yönelik yaptığı kredi ödemeleri genellikle Kambiyo Vergisi’ne dahil değildir.
• Resmi Kurumlar ve Kamu Kuruluşlarınca Yapılan İşlemler: Resmi kurumlar ya da kamusal faaliyetler yürüten kuruluşların yaptığı işlemlerde vergi tahsilatı yapılmaz.
• İhracat Gelirleri: Bazı durumlarda ihracat faaliyeti yürüten şirket veya işletmelerin yurt dışı döviz gelirlerine vergilendirme yapılmaz.
• Küçük ve Düşük Miktarda Yapılan İşlemler: Kambiyo Vergisi, düşük ve küçük miktarda yapılan işlemleri içermeyebilir.
• Yabancı Yatırımlar: Ülkenin ekonomi politikaları kapsamında yabancı yatırımlar muaf tutulabilir.
• Banka ya da Finans Kuruluşları Arasında Yapılan Satışlar: Bankaların ya da finans kuruluşlarının aralarında yaptığı alım satımlar istisnai hallerdendir.
• Yatırım ve İş Geliştirme Projeleri: Yatırımın ve istihdamın teşvik edilmesi amacıyla bazı projeler Kambiyo Vergisi’nden muaf tutulabilir.

Kambiyo Vergisi, belirli dönemleri kapsayacak şekilde farklı istisnaları ve muafiyetleri de içerebilir. Bu noktada güncel düzenlemeleri takip etmek, özellikle büyük ölçekli döviz alım satımı yapan şirketler için son derece önemlidir.

Hangi Durumlarda Kambiyo Vergisi Alınmaz?

Kambiyo Vergisi, genellikle daha büyük ölçekli işlemleri kontrol etmek amacıyla uygulanan bir vergi türüdür. Uygulamalara göre farklılık göstermekle birlikte genellikle düşük miktarda döviz ya da değerli maden alım satımında bu vergi uygulanmaz. Ayrıca resmi kuruluşlar tarafından yapılan işlemlerde de Kambiyo Vergisi alınmaz.

Bunların dışında Kambiyo Sisteminde vergi uygulaması, ülkenin ekonomi politikalarına göre ve mali durumuna göre düzenlenir. Yabancı yatırımlar, belirli alanlarda sınırlı olmakla birlikte yeril yatırımlar, emeklilik fonları, döviz cinsinden borç ödemeleri, bazı ticari işlemler, öğrencilerin yaptığı harcamalardan Kambiyo Vergisi alınmayabilir.

Kambiyo Vergisinin Piyasalar Üzerindeki Etkisi Nedir?

Kambiyo Vergisi, genellikle dövizin kontrol edilmesi amacıyla uygulanan bir vergidir. Dolayısıyla döviz piyasaları üzerinde oldukça önemli bir etkiye sahiptir. Özellikle vergi oranlarının artırılmasına paralel olarak döviz alım-satım maliyetinin artması gibi uygulamalar, piyasa üzerinde son derece etkilidir. Bu tarz uygulamalarda genellikle dövize olan ilgi azalır.

Dövize olan ilginin azalması nedeniyle de yerli para biriminin değer kazanması olasıdır. Kambiyo Vergisi’nin piyasalar üzerindeki bir diğer etkisi ise döviz likiditesine yöneliktir. Piyasada yapılan işlem hacmi azalabilir. Bu ise döviz alım satımında alış-satış farkındaki makasın artması gibi farklı birçok etkiyi beraberinde getirir.

Uygulamaya göre farklılık göstermekle birlikte Kambiyo Vergisi ticaret, sermaye hareketleri ve enflasyon üzerinde de etkilidir. Döviz işlemlerinin maliyetini artıran yüksek vergiler, uluslararası ticaretin hacmini azaltabilir. Ayrıca yerli ürünlerin daha çok tercih edilmesi nedeniyle Kambiyo Sisteminin uygulandığı durumlarda ithal ürünlerin maliyeti de artabilir.