Keşideci Ne Demek? Kimlere Keşideci Denir?

Sanayi Devrimi ile birlikte küresel çapta ticaret faaliyetleri arttı ve bu da para yerine yeni yöntemlerin gelmesini sağladı. Çekler, bu noktada en fazla öne çıkan ödeme yöntemleri arasında. Alınan hizmet bedelinin ya da malın vadeli şekilde ödenmesini sağlayan çekler, kişilere finans kuruluşlarının aracılığıyla verilir. Bu noktada ortaya keşideci kavramı çıkar.

Keşideci, basit anlamda çek düzenleyen kişinin adı olarak nitelendirilebilir. Yazının devamında “Keşideci ne demek, keşidecinin sorumlulukları neler?” gibi birçok sorunun yanıtını bulabilirsiniz.

Keşideci Ne Demek?

Keşideci, basit anlamda çek keşide etmekle yükümlü olan kişiye denir. Bu kişi, çek düzenleyebilmek için bulunması gereken en önemli kişi olarak nitelendirilir ve ayrıca üç taraftan biridir. Senedin ödenmesini taahhüt eden* kişi olan bu kişi, aynı zamanda ödeme emrini veren kişi de olur. Bu kişinin attığı imza, senedin geçerliliği için önem taşır.

*bir şey yapmayı üstüne alan, üstlenen

Çek tarafları arasında olan bu kişi, çeki düzenleyerek bankadan belirli miktarda para ödenmesini talep eder. Bonolarda ise bu kişi, belirli tarihte parayı ödeyeceğini taahhüt eden kişi olur.

Not: Bu noktada “Bir senette iki keşideci olur mu?” sorusunu da yanıtlamakta yarar var. Bir senette iki keşideci olamaz. Bunun nedeni ise ödeme taahhüdünde bulunan kişinin net şekilde belirtilmesinin gerek olmasıdır.

Keşideci Kimlere Denir?

Keşideci kavramı, muhasebe ve finansman alanında uygulama yapan birçok kişinin ilgisini çeker. Bu noktada akıllara “Keşideci kim?” sorusu gelir. Çoğunlukla ticari faaliyet yürüten ve bankalara verdiği güven ile çek başvurusu kabul edilmiş kişilere “Keşideci” denir. Ayrıca bu kişinin çek defteri üzerinde ad, soyad ve hesap bilgileri bulunur. Bu noktada “Çekte keşideci nerede yazar?” sorusunun cevabı olarak çekin ön yüzü verilebilir.

Gerçek ve tüzel kişi fark etmeksizin uygun koşulları sağlayanlar sorumlu kişi olabilir. Bir çekin herhangi bir unvana ya da isme göre düzenlenmediği durumlarda ise hamiline düzenleme söz konusu olur. Bir çekin yasal olarak birinin lehine düzenlendiğinin gösterilemediği durumlarda “Hamiline çek” kavramı ortaya çıkar. Burada çeki tahsil etme hakkı ise çeki elinde tutan kişi olur.

Keşidecinin Görev ve Sorumlulukları Nelerdir?

Çek keşide etmek, son derece önemli ve titizlikle yapılması gereken bir konu. Bu noktada görevli kişinin sorumlulukları öne plana çıkar. İşte bunlardan bazıları;

• Sorumlu kişi, çeki hazırlarken sayfa üzerinde “çek” ibaresinin yazılı olduğundan emin olmalı. Bu ibarenin olmadığı durumlarda söz konusu evrak havale statüsünde kabul edilir.
• Keşide işlemi sırasında sorumlu kişinin çeki herhangi bir şarta bağlı olmaksızın düzenlemesi son derece önemli.
• Çek üzerine yazılan değerin hem yazı hem de rakamla ifade edilmesi gerekir. Şayet rakam ya da yazı ile belirtilmiş değerler arasında farklılık ortaya çıkarsa bu bedeli ödemekle söz konusu kişi sorumlu tutulur.
• Çek üzerinde yapılan tahrifatlar da sorumlunun dikkat etmesi gereken durumlar arasında yer alır. Bu durum, daha sonra çek sorgulama sırasında ortaya çıkarak çekin geçersiz olmasına dahi neden olabilir

Not: Çekin geçersiz sayılmasına neden olabilecek durumlardan biri de sorumlu kişinin imzasının banka kayıtları ve diğer resmî belgelerde imzalar ile uyuşmaması olur. Bu durumda hukuki işlem başlatılır ve “keşideci imzası tutmayan çek kambiyo takibi” söz konusu olur. 

• Ödemeyi yapacak banka bilgileri eksiksiz olmalı ve herhangi bir yanlışlık yapılmadığına dikkat etmek kaydıyla kontrol yapılmalı.
• Sorumlu kişi, çeke keşide tarihi yazmakla yükümlüdür. Tarihin eksik ya da birden fazla kez yazılması gibi durumlarda sonradan sorun çıkabilir. Ayrıca bu durum, Türk Ticaret Kanunu’na (TTK) göre sorumlu kişinin ehliyetinin belirlenmesi noktasında kritik değer taşır.

Not: Bu noktada akıllara “Keşide tarihi ne demek?” sorusu gelebilir. Keşide tarihi, çekin ya da senedin imzalandığı tarihi ifade eder. Yasal finansal sonuçlar açısından önemli bir bilgi olduğundan sorumlu kişi bu noktaya özen göstermelidir.

• Keşide yeri de çekte yer alması gereken önemli bir bilgi. Ödeme yeri yazılmamış bir çekin geçersiz olma riski bulunur.
• Sorumlu kişinin çeki imzalaması da son derece kritik. İmza olmayan çeklerin geçersiz olması kaçınılmaz olduğundan sorumlu kişinin bu noktaya ekstra dikkat etmesi gerekir.

Görevli kişinin sorumlulukları arasında çek kaybetme durumu karşısında alınacak önlemler de bulunur. Birçok kişinin aklında “Çeki kaybeden keşideci ne yapmalı?” sorusu olabilir. Böyle bir durumda çekin kötü niyetli kişiler tarafından kullanılması riski doğar. Tam da bu nedenle keşideci çeki kaybederse ilk iş olarak banka ve mahkemeye bildirimde bulunmalı, gerektiğinde durumu savcılığa taşımalıdır. Aynı şekilde çalıntı çekte keşidecinin sorumluluğu da bildirimi gerektirir.

Keşideci Olmanın Şartları ve Gereklilikleri

Çek düzenleyen sorumlu kişi olmanın gereklilikleri;

• Hukuki ehliyet,
• İmza yetkisi,
• Geçerli bir banka hesabı,
• Mali güvenilirlik ve kredi notu gibi bilgiler,
• Çek karnesine sahip olmak,
• Tüzel kişiler için Ticaret Sicil Kaydı,
• Teminat sunulması,
• Yasal mevzuata uygun hareket etmek,

Yukarıdaki koşullar, sorumlu kişinin görevini yerine getirebilmesi ve güvenli şekilde evrak düzenleyebilmesi için kritik derecede önem taşır.

Keşideci ve Lehtar Arasındaki İlişki Nasıldır?

Çekte özne olan kişiler, keşideci ve lehtar olarak öne çıkar. Bu da çek düzenleme uygulamasına konu olanların “Lehtar muhatap nedir?” gibi soruları sormasına neden olur. Bu terim, çek ya da bono üzerinde belirtilen lehtar ile muhatap kişiyi ifade eder. Peki çekte keşideci ve lehdarın aynı kişi olması mümkün mü? Nadir de olsa bu durum mümkündür ve belirli ticari işlemlerde karşılaşılabilir. Bu noktada çek üzerinde belirtilen kişilerin ilişkilerine ve rollerine dikkat edilmesi gerekir.

Keşideci ve lehtar arasındaki ilişkinin kesiştiği noktaları aşağıdaki tablodan görebilirsiniz;

İki Taraf Arasındaki İlişki

Ödeme Taahhüdü: Çek düzenlenirken keşidecinin üzerine düşen taaahüdü, lehtara karşı getirme sorumluluğu olur.

Hukuki Sorumluluk: Keşideci, çekin ödenmemesi gibi bir durumda hukuki sorumluluk alır. Hatta lehtarın bankaya başvurma ve ödeme için keşideciyi zorunlu tutma gibi bir hakkı bulunur.

İşlem Güvenliği: Keşideci, çek düzenlemesi yaparken çekin güvenliğinden sorumlu olur. Bu, iki taraf arasındaki ilişkiyi sağlayan durumlardan biri olarak öne çıkar.

Banka İbrazı: Lehtar, söz konusu çeki bankaya ibraz edebilir. Bu noktada keşidecinin çeki ödemek adına gereken fonun banka hesabından emin olması gerekir.

İki taraf arasındaki ilişki, çek ve senetlerin düzenlenmesi sırasında söz konusu olur. Çeki alan ya da üzerine çek düzenlenen alacaklı lehtar, çeki düzenleyerek ödeme sorumluluğunu alan taraf ise keşidecidir. Bu iki taraf arasındaki ticari ilişki, hukuki sorumlulukların ve çeşitli ödeme süreçlerinin gidişatını belirler. Tam da bu noktada her iki tarafın yasal yükümlülüklerini yerine getirmesi kritik önem içerir.

Keşideci Çek İptali İsteyebilir mi?

Oluşan bazı beklenmedik ve olumsuz durumlar, akıllara keşideci çek iptalinin olasılığını getirir. Bunun yanıtını öğrenmek için Türk Ticaret Kanunu’na bakmak gerekir. Kanuna göre, “Keşideci çek iptal davası açabilir mi?” sorusunun cevabı “Hayır” olur. Çekin iptalini isteme yetkisi yalnızca hamil veya lehtara aittir.