Şirket Türleri ve Özellikleri Nelerdir?

Kendi işini kurmak isteyenler şirket türleri ve özellikleri hakkında detaylı bir araştırma yaparak süreci en iyi şekilde yönetebilir. Bir şirketin yasal yükümlülüklerine göre tanımlanan şirket türleri; yönetim sürecinden vergilendirmeye, şirket yetkilerinden finansal işlemlere kadar pek çok konuda farklı özelliklere sahip olabilir. Bu sebeple iş kurarken en uygun şirket türünü tercih etmek, şirket yönetiminde sorun yaşamamak açısından büyük önem taşır. Peki, şirket türlerinin özellikleri neler? Şirket türleriyle ilgili merak ettiğiniz detayları yazının devamında bulabilirsiniz.

Şirket Türleri ve Özellikleri Nelerdir?

Şirketler; şahıs şirketi, anonim şirket, limited şirket gibi farklı türlerden oluşur Şirket türleri, sermaye miktarından yönetim biçimlerine kadar pek çok noktada farklılıklar gösterir  Vergilendirme ve yasal mevzuatlara uygunluk gibi alanlarda şirketlerin daha kolay bir şekilde denetlenmesini sağlayan şirket türleri, serbest piyasada adil bir rekabet ortamı oluşturulmasına katkıda bulunur.

Şirket türleri arasında geçiş yapmak mümkündür. Örneğin şahıs firması şeklinde kurulan bir işletme, ilerleyen dönemlerde limited şirkete dönüştürülebilir ya da başarılı bir limited şirket, halka arz edilerek anonim şirket hâline getirilebilir. Bu sebeple şirket kurarken ilk olarak başlangıç seviyesine uygun bir tür seçmek, yönetilebilir şirket oluşumuna sahip olmak ve dengeli bütçe kullanmak açısından büyük önem taşır.

Şirket Türleri Nelerdir?

Şirket türleri denince akla ilk gelen şahıs, limited ve anonim şirketlerdir. Bilinen şirket türlerinin yönetimsel açıdan farklılıklar gösteren çeşitli alt grupları da bulunur. Türkiye’de kurulabilecek şirket türlerini ve özelliklerini aşağıda bulabilirsiniz.

Şahıs Şirketi

En sık kurulan şirket türleri arasında yer alan şahıs şirketi, bir şahsın kendi adına resmî bir iş yeri açarken tercih edebileceği en ideal çözümlerden biridir. Sermayesiz bir şekilde kurulabilen şahıs şirketi; bireysel işletmeler, dükkanlar, esnaflar, freelance çalışanlar ve zanaatkârlar için uygundur. Türk Borçlar Kanunu’nun 620-645. maddelerine göre düzenlenen şahıs şirketinin adi şirket, kollektif şirket ve adi komandit şirket olmak üzere üç alt türü bulunur.

• Adi Şirket: Tüzel bir kişiliği bulunmayan adi şirketler, en sık kurulan şahıs şirketleridir. Sahibinin yasal bir şekilde çalışabilmesine, fatura kesebilmesine ve vergi ödeyebilmesine imkân tanıyan adi şirketler, tek ya da birden fazla kişiyle kurulabilir.
• Kollektif Şirket: İki ya da daha fazla kişiyle kurulan kollektif şirketler, ticari girişimler için uygundur. Şirket ortaklarının koyduğu sermaye oranında yetki ve sorumluluk sahibi olduğu kollektif şirketlerde tüm ortakların şirket yönetiminde söz hakkı bulunur.
• Adi Komandit Şirket: Tıpkı kollektif şirket gibi iki ya da daha fazla ortakla kurulan adi komandit şirkette, yetkiler belirli kurallar dahilinde sınırlandırılır. Sınırsız sorumluluğa sahip olan ortak, komandite olarak isimlendirilir. Yetkileri sınırlandırılan ortaklar ise komanditer olarak adlandırılır.

Limited Şirket

Orta ve büyük iş hacmine sahip kuruluşlar için ideal olan limited şirket, tek kişi tarafından ya da en az iki ortakla kurulabilir. En fazla 50 ortağın dahil olabildiği limited şirketlerin açılış sürecinde en az 50.000 TL sermaye belirtmesi gerekir. Eğer şirketin ortaklı bir yapısı varsa ortakların yükümlülükleri de sermayeye yaptıkları katkı oranınca belirlenir. Şirketteki hissesini devretmek isteyen ortakların ise diğer hissedarlardan onay alması gerekir. Limited şirketler, Kurumlar Vergisi’ne tabidir ve matrahın %20’si oranında vergi öder. Limited şirketlerin paylı komandit şirket olmak üzere bir alt türü bulunur.

Karma bir yönetim yapısına sahip olan paylı komandit şirketlerde tıpkı adi komandit şirketlerdeki gibi bir sorumluluk paylaşımı yapılır. Şirket alacakları, sınırsız sorumluluk sahibi olan komandite ortakların denetiminde tutulur. Sınırlı ortaklıkların yükümlülükleri ise sermayeye katkılarına oranla ya da şirket içi tüzükle belirlenir.

Anonim Şirket

Halka arz edilerek iştirak toplayan anonim şirketler, bakanlıktan izin alınarak kurulur. Borsaya kote olan anonim şirketlerde iştirakçiler, satın aldıkları hisse oranında şirket gelirinden pay alabilir. Belirli bir sahibi olmayan anonim şirketlerde hisselerin çoğunluğunu elinde bulunduran kişiler, büyük ortak olarak kabul edilir. Anonim şirketin idaresi ise belirlenen bir yönetim kurulu tarafından gerçekleştirilir.

Anonim şirket kurmak için minimum 250.000 TL sermayeye sahip olmak gerekir. Sermaye artırımı hakkı bulunan bu şirketler, doğrudan anonim olarak kurulabildikleri gibi işlem hacmi büyüyen limited şirketlerin anonime dönüştürülmesiyle de oluşturulabilir. Şirketlerin halka arz, sermaye artırımı, hisse satışı gibi işlemlerde uyması gereken çok sayıda yasal zorunluluk bulunur.

Şirket Türleri Özellikleri Nelerdir?

Şirket türlerinin özellikleri, yönetilebilirlik açısından büyük önem taşır. Örneğin küçük ölçekli bir işletme açmak ve şirketini bizzat kendisi yönetmek isteyen girişimciler, adi şahıs şirketi açabilir. Bu sayede şirketin idaresini basit bir şekilde gerçekleştirebilir, yaptığı satışlar sonrasında fatura keserek ve ön muhasebe işlemlerini eksiksiz bir şekilde yaparak adi şahıs şirketini kolayca yönetebilir.

Ortağıyla eşit haklara ve sorumluluklara sahip olmak isteyen girişimciler, kollektif şahıs şirketi ya da limited şirket kurabilir. Bunun yanı sıra ortağını sadece yatırımcı olarak değerlendirmek ve şirket yönetimini tek başına sürdürmek isteyenler ise adi komandit ya da paylı komandit şirket yapılanmalarını seçebilir.

Hangi Şirket Türüne Sahip Olmak Daha Avantajlı?

Şirket türlerinin avantajları, sektöre ve verilecek hizmete göre değişiklik gösterir. Küçük ölçekli ticaret ve basit hizmet alanları için şahıs şirketleri daha avantajlıdır. Büyük firmalarla ortaklık etmek, devlet ihalelerine girmek ya da uluslararası bir marka oluşturmak isteyen girişimciler için ise limited şirket kurmanın daha fazla avantajı bulunur. Bu sebeple işinizi kurmadan önce iş hacminizi, sermayenizi, ortaklarınızı ve gelecek stratejilerinizi belirlemeniz ve şirket türünü bu planlar doğrultusunda seçmeniz büyük önem taşır.